πλάτη

I

Νησί στη δυτική ακτή της Άνδρου, στη συστάδα των Γαυριονησιών.

Tην ίδια ονομασία έχει στα ελληνικά και το νησί Γιασύ Αντά της Προποντίδας, στη συστάδα των Πριγκιπόνησων.

II

Oνομασία 3 οικισμών.

1. Μικρός ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 300 μ.), στην πρώην επαρχία Τριφυλίας, του νομού Μεσσηνίας. Βρίσκεται A των Φιλιατρών.

2. Ορεινός οικισμός (υψόμ. 850 μ.), στην πρώην επαρχία Λασιθίου του ομώνυμου νομού.

3. Πεδινός οικισμός (υψόμ. 55 μ.), στην πρώην επαρχία Ορεστιάδας, του νομού Έβρου.

* * *

η, ΝΜΑ, δωρ. τ. πλάτα Α

(στον εν. και στον πληθ.) η ωμοπλάτη

νεοελλ.

1. τα νώτα, η ράχη

2. η ωμοπλάτη τών ζώων, σπάλα («κοιτάζει [ή διαβάζει] την πλάτη» — προφητεύει το μέλλον εξετάζοντας τα σχήματα ή τις κηλίδες τής ωμοπλάτης σφαγίου)

3. η πίσω επιφάνεια αντικειμένου («η πλάτη τού καναπέ»)

4. η λεία, ομαλή υδάτινη επιφάνεια («ήλαψε στού ποταμού την πλάτη μια φωτιά», Ερωτόκρ.)

5. είδος υφάλου που καλύπτεται από γλοιώδη χλωρίδα

6. φρ. α) «κάνω πλάτες» — καλύπτω ή βοηθώ κάποιον προκειμένου να διαπράξει μια συνήθως κακή ή απαγορευμένη πράξη

β) «έχει γερές πλάτες» — έχει ισχυρούς προστάτες, ισχυρά μέσα

γ) «μού γύρισε τις πλάτες» — μού έστρεψε τα νώτα προσβλητικά, μέ περιφρόνησε

δ) «σήκωσε τις πλάτες» — λέγεται για να δηλώσει τη χαρακτηριστική κίνηση που κάνει κάποιος που προσποιείται τον ανήξερο

μσν.

φρ. «χερσαία πλάτη» — είδος καθαριστικού λικμού ή ποιμενική ράβδος

αρχ.

1. το πλατύ και επίπεδο μέρος ενός αντικειμένου και ιδίως η πλατιά και λεία επιφάνεια τού κουπιού

2. συνεκδ. i) το κουπί

ii) το πλοίο

3. η ουρά ή και τα πόδια μερικών οστρακόδερμων

4. η μεμβράνη που συνδέει τα δάχτυλα τών ποδιών ορισμένων πτηνών

5. φύλλο παπύρου

6. φράκτης από πασσάλους

7. στον πληθ. αἱ πλάται

οι πλατιές πλευρές.

[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. έχει σχηματιστεί από το θ. τού επιθ. πλατύς* και συνδέεται με αντίστοιχους τ. άλλων γλωσσών (πρβλ. ιρλ. leithe «ωμοπλάτη», αρχ. σλαβ. plešte «ώμος, ωμοπλάτη», χεττιτ. paltana «ωμοπλάτη»). Για το ζεύγος πλάτη: πλάτος, πρβλ. βλάβη: βλάβος].